Su 21 de friàrgiu, in totu su mundu, si festat sa die internatzionale de sa limba mama. Custa die s’Unesco dd’aiat istituida in su 1999 cun sa tenta de agiudare sa diversidade culturale, linguìstica e su multilinguismu.
Ocannu, sa die est a sa de binti editziones, s’argumentu chi si portat est cuddu de sa tutela de is limbas indìgenas. S’Unesco, promovende sa diversidade culturale, at crèschidu su cunsideru de s’educatzione fata imperende sa limba mama e de s’educatzione plurilinguìstica in generale. Comuncas ancora, prus o mancu, su 40% de sa populatzione mundiale non podet èssere educada imperende sa limba materna de su logu. Totu custu mancari chi si nde connoscat s’importàntzia, prus ca totu in is primos annos de iscola, e siat crèschidu s’impignu pro s’imperu in sa vida pùblica.
In Sardigna in is ùrtimos annos su movimentu linguìsticu at fatu meda: at essidu a campu giornales, romanzos, giassos informàticos, programmas tv. Una oferta manna chi ponet a craru chi su sardu esistet e bolet su logu suo. A pustis de su 2006 cando sa giunta regionale, a ghia de Renato Soru, aiat aprovadu sa norma linguìstica LSC, sa chistione limba sarda aiat passadu unu momentu bonu. Esistiat unu ufìtziu limba sarda chi traballaiat e custu traballu fiat sighidu, a pustis puru, cun sa giunta Capellacci. In custu perìodu de tempus, sa regione aiat istrintu relata cun sa professora Antonella Sorace. Sa cosa fiat fata a prou de intrare sa Sardigna in una retza internatzionale. Difatis, sa professora, chi traballat in s’universidade de Edinburgu, ghiat su programma “Bilingualism matters”, chi si incurat de istudiare su bilinguismu. In Sardigna custu programma fiat nàschidu, ddi naraiant: “Bilinguismu creschet” e fiat miradu meda a is pipios de 3 a 10 annos. In s’artìculu suo, “Un cervello, due lingue: vantaggi linguistici e cognitivi del bilinguismo infantile.” difatis, sa professora Sorace ispricat bene chi pro mantènnere sa diversidade linguìstica tocat a passare sa limba de una generatzione a s’àtera.
Favorèssere su bilinguismu de is pipios, est parte manna de custu protzessu. Tocat pro custu a cumprèndere totu is benefìtzios chi su bilinguismu cumportat pro su pipiu e is pregiudìtzios chi firmant is limbas minoria. Gente meda est cumbinta ancora chi a imparare duas limbas boghet risursas a s’isvilupu cognitivu generale. Àteros sunt cumbintos chi cumbengat abetare chi sa prima limba siat firma in sa conca de su pipiu, prima de intrare in s’educatzione sa segunda limba. Custas opiniones a bortas sunt a sa base de is detzisiones pigadas de is famìllias, de is iscolas, de is polìticos e a sa fine influèntziant sa vida de is pipios chi non podent crèschere imparende duas o prus limbas. Is istudios, a su contràriu, ant incraridu chi s’isvilupu bilìngue de is pipios portat benefìtzios in su mercadu de su traballu. Is pipios chi creschent in una dimensione prurilìngue resurtant: prus intelligentes de is àteros, prus lestros in sa solutzione de is problemas e prus abbistos in sa manera de pensare e de si cumportare in situatziones diferentes. Proponende sa letura de su artìculu de sa professora Sorace, sighemus a traballare cumbintos, pro unu cambiamentu in positivu, cun s’isperàntzia chi custa giunta regionale noa torret a una polìtica linguìstica de profetu.
di Nicola Merche
Comment here